chandrios en euskera · GURELUR

---

Contenido

PSN, Geroa Bai, Ahal dugu, EH Bildu eta Izquierda-Ezkerraren inguruimen hopndamenak

Nafarroako Gobernu berria modu jasanezinean eta oldarkorrean ari da jokatzen Nafarroako ingurumenarekin, aurrekoak egin duen bezala, talde berdinek osatzen baitute PSNren sarrera gehituz. Talde politiko honek, legebiltzarrean egindako gure agerraldi batzuetan, zoriondu egiten gintuen eta errespetua erakusten zuen gure lan kontserbazionistarekiko. Gobernu hau osatzen duten talde politikoek, guztiek, beren helburu politikoetarako oposizioan zeudenean ingurumena modu okerrean erabiltzen zutenak barne, orain beste alde batera begiratzen dute ikusten dutenean edo badakitenean inguruari erasotzen ari zaizkiola. Horiei guztiei lotsa-aurpegi gorria jarri beharko litzaieke. PSN, Bildu, Ahal Dugu, Ezker Batua eta Geroa Bai Nafarroako ingurumena suntsitzen ari dira, eta, horretarako, ezinbestekoa da Nafarroako komunikabideen laguntza, gobernu suntsitzaile honek naturari egindako edo baimendutako etengabeko erasoen inguruan Gurelurrek egindako salaketak zentsuratzen baitituzte.

Legegintzaldiko lau urteetan (2015-2019) Izquierda-Ezquerra, Podemos, EH-Bildu eta Geroa Bai talde politikoek erakutsi dute ingurumena ez zaiela axola, eta hori babesten duten legeak betetzea ere ez. Oposizioan zeudenean beste era batera jokatzen zuten, eta batzuek sinesgarritasuna ematen zieten talde ekologista independenteei. Orain, gainditu beharreko etsaiak gara, Nafarroako ingurumenari eragiten ari zaizkion ingurumen hondamenak duten erantzukizuna salatzeagatik. Hona hemen horietako batzuk:
 

Nafarroako Espezie Mehatxatuen Katalogoa: katalogo horretan sartutako espezieak babesteko lanik egin behar ez izateko, katalogo horretatik espezie gehienak kentzea proposatu eta lortu dute, espezie babestuak erabat baliogabetuta utziz. Ankerkeria hori egitera bultzatzen dituen beste arrazoi batek Gurelurrek 2/1993 Legea ez betetzeagatik aurkeztutako salaketa etengabeak dira.
 
Gune babestuak uztea: ez dira ezer egiten ari deklaratutako espazioekin, eta, noski, ez dute espazio berririk deklaratu. Utzikeria eta betebeharrak ez betetzearen ondorioz, eragindako espazioen balio naturalak galdu dira. Lan horretan duten utzikeria ezkutatzen saiatzen dira, Nafarroako hedabideetan publirreportajeak txertatuz.
 
Ingurumenaren suntsiketa, zentral eoliko berriak baimentzearen ondorioz:aurreko Nafarroako Gobernuak geldirik zituen zentral eolikoak eraikitzeko baimenak ematen ari dira Nafarroako Gobernua osatzen duten alderdi politikoak, energia hori ekoizteak gure erkidegoan eragiten dituen afera jasanezinak direla eta. Alderdi horiek, oposizioan zeudenean, ingurumena axola zitzaiela zioten. Gai honetan duten jarrerarekin erakusten dute gezur handietan zebiltzala. Gogora dezagun zentral eolikoek babestutako 8.000 fauna ale baino gehiago hiltzen dituztela urtean, Nafarroako Gobernuaren azterketen arabera. Gaizki garatutako zentral eolikoak, Nafarroan egiten ari diren bezala, gure mendien industrializazioa eta paisaia eta erabilera tradizionalen galera eragiten ari dira. Eldarnio baimendua eta energia berriztagarrien gezurrarekin txalokatuta.

Galtzeko arriskuan dauden espezieak ehizatzea: sail hau, zabarkeriaz, galzorian dauden edo populazio oso txikiak dituzten espezieak ehizatzeko aukera ematen ari da, espezie horien ehiza ahalbidetzen duten espezie batzuen populazioak murrizteari buruz zientzia-munduan egiten ari diren deiak gorabehera. Espezie horien artean Usapal arrunta dago, baita ahate eta limikolo batzuk ere. Era berean, basa-animaliei eragiten dieten erasoak ezabatzen lan ez egiteagatik beste espezie batzuk errarifikatzen laguntzen dute.

Eskalada masiboa eta kontrolik gabea Etxaurin. Sail honek Etxauriko harri-ebakian eskalada masiboa egiteko aukera ematen du, nahiz eta Bonelliren arranoak harri-ebaki hortan maiz agertu eta babestu beharreko espazioetan sartuta egon, espezie mehatxatu horren finkapena gerta dadin. Espezie hori, besteak beste, desagertu egin da kokagune horretatik, Ingurumen Sailak kudeatzen ez duelako, eta tratu txarra jasaten duen ingurune honi eta bere fauna mehatxatuari eragiten dioten jarduerak ahalbidetzen dituelako.

Zikoina zuriaren populazioaren kudeaketa bertan behera uztea: 1991. urteaz geroztik Gurelurrek diseinatu eta martxan jarritako proiektuei Ingurumeneko sailburuak egiten dizkien erasoen barruan, zikoina zuriaren populazioaren kudeaketari dagokiona nabarmentzen da. Hainbat urtez Nafarroan lan egin ondoren, espezie horren populazioa handitzea lortu genuen, habia handiak dauden eraikinak babestearekin batera, horietako asko ondare historiko-artistikoa izanik. Gobernu hau zikoinazko habiak deuseztatzen ari da ugalketa-garaian, eta horrek gure erkidegoan zikoina zuriaren populazioa murriztea eragin du. Bide batez, Gurelur salatu du 600 eurorekin, pertsonentzat arriskutsuak diren habiak egokitzen eta kentzen modu altruistan lan egiteagatik. Bitartean, zigortu gabe uzten dituzte espezie horretako habiak legez kanpo desagerrarazten dituzten erakunde eta pertsonak.

GANASA, Pesebrismoa teknikarientzat eta antzeko erakundeentzat: enpresa publiko horri zuzenean esleitzen zaizkio Ingurumen Sailetik egin beharko liratekeen lanak, eta teknikari askok parte hartzen duten jangela gisa funtzionatzen du, Nafarroako naturari egiten ari zaizkion kudeaketa tamalgarria babesten eta justifikatzen saiatzen direnak. Enpresa hori Europatik datorren dirua xahutzen ari da espezie mehatxatuak babesteko proiektuak garatzeko; izan ere, borondateak ordaintzeko bideratzen ditu, eta ez beren soldatak finantzatzeko erabiltzen dituzten espezieak kontserbatzeko. Jokabide gaizto horren adibide odoltsu batzuk Visón Proiektua, Bonelli Proiektua, Ilundaingo Zentroaren kudeaketa eta Lindus Proiektua dira. Milioika euro gastatu dituzten proiektu horiek ez dute ezertarako balio izan. Beno bai, soldatak finantzatzeko eta borondateak erosteko.

Barcelosako sakanaren eta Tuterako Santa Ana eta Canrraso planen natura eta paisaia-balioak suntsitzea: Gobernu honek Mediterraneoko landarediaz estalitako eremu horien hegalen oreka ekologikoa suntsitu du, naturalizazio prozesuan baitzeuden, hainbat baso-eraso jasan ondoren. Inolako justifikaziorik gabe, Zangotzako paper-fabrika kutsatzaileari zura doan ematea ez bada, matarrasako pinuen sasi-mozketa batzuk egin baitituzte, eta maldaren aldeko pista ugari eraiki dituzte makineria astuna erabiliz, ekosistema mediterraneoa osatzen duten hegalen higadura larria eraginez. Obra suntsitzaile hauek txitatze garaian burutu ziren. Eremu honetako balio naturalen legez kanpoko suntsiketa horrek, ezin bestela izan, "Aldaketaren Gobernuaren" ideologiarekin bat datozen taldeen babesa eta txaloa izan du.

Ibai-ibilguen ingurumen-balioak suntsitzea. "Aldaketaren gobernuak" gure ibaien kudeaketa arkaikoa egin du, ibaiertza eta haren ibilguetatik zirkulatzen duten urak degradatzea ekarri duten jarduketak egin edo baimendu baititu. Baimena eman dute ibai hertzertako landaredia inolako justifikazio teknikorik gabe kentzeko, eta uren kalitateak ez du hobera egin, kutsatuta edo bizi gabe jarraitzen du, eta horrek espezie autoktonoak desagertzea eta inbaditzaileen emendioa eragiten du. Nafarroako ibaien kudeaketa txarraren adibide bat Alhama ibaia, Corellatik igarotzen den tartean eragindako ingurumen-kalteak dira, Sailburuak baimendu eta bere gain hartu dituenak. Erasoak beharrezkotzat jotzen dira, eta, gainera, eraso horiek Ingurumen Sailak Europako ugaztunik mehatxatuena, ur-ipurtatsa edo bisoi europarra, dagoela ondo asko ezagutzen duen eremu bakanetako batean gertatu dira. Politiko kaltegarri hauek kudeatzen jarraitzekotan, gure ibaiek ere espezie mehatxatu honekin amaituko dute.

Ingurumen Sail honekin kutsatzea merke ateratzen da, ekologista ez bazara behintzat, orduan prest egon zaitez. Legegintzaldi honetan, ingurumen-delitugileek zigorgabetasuna izan dute beren tropelak egiteko, udalek eta, batez ere, Ingurumen Sailak arau-hausleen atzetik ibili gabe, delitua edo arau-hauste administratiboa nork egin duen jakin arren. Ingurumen-eraso deigarrienen artean dago era guztietako hondakinen eta hondakinen legez kanpoko isurketa, eta are gehiago isurketak hezeguneetan egiten direnean. Hondakinak jasotzeko joera handiena duten eremuak antzinako hartxintxarrak dira, ustiapena amaitutakoan naturalizatu egiten direnak. Mendabian sortu zen ekosistemaren suntsipena da kasu odoltsuenetako bat. Gertaera horiengatik aurkeztutako salaketa arau-hauslearen datuekin batera zihoan arren, bai Ingurumen Sailak bai Udalak ez dute ezer egin legea berrezartzeko eta suntsitutako habitata berreskuratzeko. Eta horrela, Nafarroako eremu askotan.

 
Herritarren partaidetzarako organoak manipulatzea edo bertan behera uztea: lotsagabekeria osoz, Ingurumen Sailak edukiz hustu ditu legealdi honen aurretik funtzionatzen zuten gizarte-partaidetzako organo urriak. Eva García zuzendari nagusi ohiak argi utzi zuen legegintzaldiaren hasieratik, bere ideologiarekin bat datozen erakundeen laguntzarekin, oraindik biltzen ziren partaidetza sozialeko organo urriak manipulatuko zituela, Administrazioaren mendekotasun politiko edo ekonomikorik ez dugunok tentelak bagina bezala edo borondateak isilarazteko banatzen duten diruaren mende bageunde bezala tratatuz. Gurelurrek bizi izan duen 28 urteetan, inoiz ez dugu ikusi eta sufritu Gobernu batetik parte hartzeko organoen manipulazio hori. Arrazoi horiengatik guztiengatik, Gurelurrek parte hartze organoetan duintasuna eta legezkotasuna berreskuratu arte, horietan parte hartu gabe jarraituko du.
 
Ingurumen-kudeaketara bideratutako aurrekontuak xahutzea: "Aldaketaren Gobernu" hori egiten ari den kudeaketan dagoen gabeziarik handienetako bat dirua xahutzea da, eta Nafarroako baliabide naturalen kudeaketa zuzena eta legezkoa izan beharko litzateke. Ingurumeneko arduradun politikoek aurrekontuen zati esanguratsu bat komunikabideak erostera bideratzen dute, eta horiek pesebrismo umiliagarri horretara sartu nahi izan dute, beren akolitoei mesede egiten dieten ustez ingurumenerako diren jardueretara, eta pertsonen eta erakundeen borondateak erostera.
 

 
Arreta behar duten espezie babestuen aleak uztea. Ilundaingo Fauna Berreskuratzeko Zentroaren kudeaketaz arduratzen direnek, Ingurumen Sailaren oniritziarekin, ez dituzte jasotzen herritarren deien bidez ezagutzen dituzten eta tratamendua behar duten sai arrearen eta zikoina zuriaren ale gazte gehienak, naturan abandonatuta utziz, eta horrek heriotza mingarria dakarkie. Hori guztia, diru gutxiagorekin egin daitekeen jarduera batean aritzen diren aurrekontu altuak izan arren, eta arreta premia duten animalia guztiak tratatu behar dituzten arren, noski, GANASA mantenurako dirua geratu behar du.
 
Putreen populazio-jaitsiera abandonatzea eta ezkutatzea. Gure erkidegoan sai arreen populazioak atzera egiten du batez ere aerogeneradorekin eta linea elektrikoekin talka egitearen ondorioz eta pozoiez aleak hil direlako. Gobernu higuingarri honek, espezie horrekin zer gertatzen ari den jakin ez dadin, 70eko hamarkadaz geroztik kudeaketa hobea egiteko egiten ziren erroldak ezabatu ditu. Populazio saneatua zuen espezie batek, laster, alerta-egoera batera igaroko da, publirreportajeak soilik egiten dituen sail baten utzikeriagatik, herritarrak engainatze aldera. Guri ez digute ziria sartu.

 
Ingurumen Informaziorako Eskubideari buruzko 27/2006 Legea larriki ez betetzea: inoiz ez dugu aurkeztu behar izan Nafarroako Arartekoaren existentziaren historian legealdi honetan egin behar izan dugun bezainbeste kexa, sailburuak uko egin diolako eskatutako ingurumen dokumentazioa guri emateari. Legegintzaldi honetan 40 kexa inguru aurkeztu ditugu, eta horietako gehienetan Arartekoaren ebazpen positiboa jaso dugu. Ez gara harritzen eskatutako informazioa eskura ez dezagun saiatzeak, interesatzen zaizkigun gai guztien azterketatik ondorioztatzen baita ingurumenaren kudeaketa jasanezina eta legez kanpokoa dela. Hori bai, ingurumen aurrekontuen zati bat iritzi publikoa engainatzera bideratzen dituzte, gizartearen parte-hartzeaz eta gardentasunaz hitz eginez. Ez da egia, ez da existitzen!
 
Gurelurren kontserbazio-lanei egindako eraso lizuna: ingurumen-baliabideak behar bezala kudeatzea lortu nahi bada egin behar den lan guztiarekin, eta kontuan hartuta beharrezkoa den jarduera horretara bideratzen den diru-muga, Sailak eskua sartu du Gurelurrek abian jarritako proiektuetan, hala nola Mirotz proiektua, Hegaztien Migrazio Zentroa eta Zikoina proiektua. Administrazioaren arreta Jokabide deigarri horren ondorioa da horretarako kobratzen dutenek Nafarroako faunaren kudeaketa bertan behera uztea, eta Nafarroan basafaunaren populazioak atzera egitea.

 
Basa-faunaren atzerakada jasanezina: fauna-populazio gehienek, babestutakoek zein gainerako basa-espezieek, atzera egin dute modu kezkagarrian azken lau urteetan. Hori Ingurumen Sailaren organigrama politikoa egiten ari den kudeaketa negargarriaren ondorioz gertatzen ari da, laborantza-eremuak, larreak eta basoak barne. Utzikeria horren ondorioz, Nafarroako natura osatzen duten ekosistema ezberdinek era guztietako faunak bere existentziarako behar dituen ingurumen baldintzen zati handi bat galdu dute. Laborantza-zelaien isiltasuna, antzina biziz eta soinuaz hain betea, eta gaur egun fauna-mota guztietakoak hutsik.

---

Menú secundario